Sistem Ahli 1951-1955: Nota Sejarah Tingkatan 4

Sistem Ahli merupakan satu langkah penting dalam sejarah Tanah Melayu menuju kemerdekaan. Ia adalah sistem latihan separa kabinet yang memberi peluang kepada pemimpin tempatan untuk belajar mentadbir negara sebelum kemerdekaan penuh dicapai.

1. Latar Belakang Penubuhan Sistem Ahli

• Cadangan Awal: Idea penubuhan Sistem Ahli dicadangkan oleh Dato’ Onn Ja’afar dalam satu perbincangan dengan Sir Henry Gurney, Pesuruhjaya Tinggi British di Tanah Melayu pada awal tahun 1950.
• Tujuan British: Pihak British bersetuju dengan cadangan ini sebagai satu proses dekolonisasi (langkah beransur-ansur untuk melepaskan tanah jajahan). Ia juga bertujuan untuk mengurangkan tekanan daripada Parti Komunis Malaya (PKM) yang mendakwa British tidak mahu memberikan kemerdekaan.
• Model Asas: Sistem ini dimodelkan mengikut sistem yang pernah dilaksanakan di Kenya dan Rhodesia Utara (kini Zambia).
• Pengumuman Rasmi: Sir Henry Gurney secara rasmi mengumumkan penubuhan Sistem Ahli di Majlis Perundangan Persekutuan (MPP) pada tahun 1951.

2. Matlamat & Tujuan Sistem Ahli

Sistem Ahli diperkenalkan dengan beberapa matlamat utama:

1. Latihan Pentadbiran: Memberi pendedahan dan latihan kepada pemimpin tempatan mengenai selok-belok pentadbiran dan pengurusan kerajaan.
2. Asas Kerajaan Sendiri: Menjadi platform persediaan bagi Tanah Melayu untuk berkerajaan sendiri pada masa hadapan.
3. Memupuk Perpaduan: Menggalakkan kerjasama antara pemimpin daripada pelbagai kaum (Melayu, Cina, India) dalam satu sistem pentadbiran.
4. Membina Keyakinan: Membuktikan kepada rakyat dan pihak British bahawa pemimpin tempatan mempunyai kebolehan untuk mentadbir negara dengan baik.
5. Proses Dekolonisasi: Merupakan langkah peralihan kuasa secara berperingkat daripada pentadbiran British kepada rakyat tempatan.

3. Ciri-ciri Utama Sistem Ahli

Sistem ini mempunyai beberapa ciri unik yang membezakannya daripada sistem kabinet penuh:

• Ahli Dilantik: Anggotanya dikenali sebagai “Ahli” (bukan Menteri) dan dilantik oleh Pesuruhjaya Tinggi British dengan persetujuan Majlis Raja-Raja Melayu.
• Bertaraf “Menteri Muda”: Ahli-ahli ini bertindak seperti menteri muda yang menjaga satu portfolio atau beberapa jabatan kerajaan.
• Kabinet Bayangan: Ia sering dirujuk sebagai “kabinet bayangan” kerana fungsinya yang menyerupai kabinet menteri, tetapi kuasa penuh masih di tangan Pesuruhjaya Tinggi British.
• Tanggungjawab: Ahli bertanggungjawab untuk mencadangkan undang-undang berkaitan jabatannya, berbincang dengan pegawai kanan British, dan menjawab soalan di Majlis Perundangan Persekutuan (MPP).
• Keanggotaan MPP: Semua Ahli adalah anggota Majlis Perundangan Persekutuan (MPP).

4. Keanggotaan Sistem Ahli (Rombakan 1951 & 1954)

Keanggotaan Sistem Ahli terdiri daripada pemimpin pelbagai kaum. Berikut adalah antara Ahli dan portfolio yang dipegang:

Portfolio (Jabatan)	Ahli (Anggota)	Kaum
Hal Ehwal Dalam Negeri	Dato’ Onn Ja’afar	Melayu
Pelajaran	E.E.C Thuraisingam	India
Kesihatan	Dr. Lee Tiang Keng	Cina
Pertanian & Perhutanan	Tunku Yaacob ibni Sultan Abdul Hamid	Melayu
Tanah, Lombong & Perhubungan	Dato’ Mahmud Mat	Melayu
Kerja Raya & Perumahan	J.D. Mead	Eropah
Pengangkutan	H.S. Lee	Cina

Nota: Terdapat beberapa rombakan kecil sepanjang pelaksanaannya dari 1951 hingga 1955.

5. Kepentingan & Kesan Sistem Ahli

Walaupun bukan sistem kerajaan penuh, Sistem Ahli meninggalkan impak yang sangat besar kepada perjalanan Tanah Melayu ke arah kemerdekaan.

1. Asas Sistem Kabinet: Ia menjadi model dan asas kepada sistem Kabinet yang diperkenalkan selepas Pilihan Raya Umum 1955 dan diteruskan sehingga hari ini.
2. Pendedahan kepada Pemimpin Tempatan: Pemimpin seperti Dato’ Onn Ja’afar, Tunku Yaacob, dan H.S. Lee mendapat pengalaman berharga dalam menguruskan kementerian, menggubal dasar, dan berurusan dengan birokrasi kerajaan.
3. Pemangkin Perpaduan Kaum: Kerjasama antara pemimpin pelbagai etnik dalam satu pentadbiran membuktikan bahawa perpaduan boleh dicapai dan menjadi asas kepada penubuhan Parti Perikatan.
4. Meyakinkan Pihak British: Kejayaan Sistem Ahli meyakinkan kerajaan British bahawa pemimpin tempatan sudah bersedia dan layak untuk mengambil alih tampuk pemerintahan negara.
5. Jambatan Kemerdekaan: Sistem ini dianggap sebagai “jambatan” atau langkah peralihan yang sangat penting, yang menghubungkan era penjajahan mutlak dengan era berkerajaan sendiri.

Kesimpulan

Sistem Ahli (1951-1955) adalah sebuah eksperimen politik yang berjaya. Ia bukan sahaja menyediakan barisan pemimpin yang berpengalaman untuk mentadbir negara selepas merdeka tetapi juga membuktikan bahawa keharmonian dan kerjasama antara kaum adalah kunci kepada kestabilan dan kemajuan Tanah Melayu. Ia merupakan tapak semaian yang subur bagi kemerdekaan yang dicapai pada 31 Ogos 1957.