Kata Bilangan ialah golongan kata yang digunakan untuk menyatakan bilangan, jumlah, atau kuantiti sesuatu kata nama. Ia berfungsi untuk memberikan maklumat tentang seberapa banyak atau urutan sesuatu dalam ayat.
Dalam Bahasa Melayu, Kata Bilangan terbahagi kepada enam (6) jenis utama.
1. Kata Bilangan Tentu
Merujuk kepada bilangan atau jumlah yang spesifik dan boleh dihitung secara tepat.
- Contoh Perkataan: satu, dua, tiga, sepuluh, dua puluh satu, seratus, seribu.
- Contoh Ayat:
- Di dalam bakul itu ada tujuh biji mangga.
- Harga buku cerita itu ialah dua puluh ringgit.
- Majlis itu dihadiri oleh seratus orang tetamu.
2. Kata Bilangan Tak Tentu
Merujuk kepada bilangan atau jumlah yang tidak spesifik atau tidak dinyatakan dengan tepat.
- Contoh Perkataan: semua, beberapa, banyak, para, segala, sesetengah, sedikit.
- Nota Penting: Perkataan para hanya digunakan untuk merujuk kepada kumpulan manusia yang dihormati (cth: para guru, para hadirin).
- Contoh Ayat:
- Semua murid diminta beratur di dewan.
- Hanya beberapa orang sahaja yang lulus ujian memandu itu.
- Banyak kenderaan rosak akibat banjir kilat.
3. Kata Bilangan Himpunan
Merujuk kepada bilangan secara berkumpulan atau kolektif. Ia sering melibatkan proses penggandaan atau penggunaan imbuhan.
- Contoh Perkataan: kedua-dua, ketiga-tiga, berpuluh-puluh, beratus-ratus, berabad-abad, berbagai-bagai.
- Contoh Ayat:
- Kedua-dua orang budak itu ialah adik-beradik.
- Berpuluh-puluh ekor ikan mati terapung di sungai itu.
- Terdapat berbagai-bagai jenis kuih dijual di gerai itu.
4. Kata Bilangan Pisahan
Merujuk kepada bilangan secara satu-satu atau berasingan.
- Contoh Perkataan: setiap, tiap-tiap, masing-masing.
- Contoh Ayat:
- Setiap pelajar perlu mematuhi peraturan sekolah.
- Tiap-tiap pagi, nenek akan menyiram pokok bunganya.
- Setelah selesai, mereka pulang ke rumah masing-masing.
5. Kata Bilangan Pecahan
Merujuk kepada bilangan dalam bentuk pecahan atau sebahagian daripada sesuatu yang penuh.
- Contoh Perkataan: setengah, separuh, suku, tiga perempat, dua pertiga.
- Contoh Ayat:
- Ayah minum setengah cawan teh sebelum ke pejabat.
- Dia telah menggunakan separuh daripada gajinya untuk membayar sewa rumah.
- Hanya suku jam yang tinggal sebelum peperiksaan tamat.
6. Kata Bilangan Tingkat
Merujuk kepada kedudukan, giliran, atau urutan dalam satu siri. Ia dibentuk dengan menambah awalan ke- pada kata bilangan tentu.
- Contoh Perkataan: pertama, kedua, ketiga, kelima, kesepuluh, kedua puluh.
- Nota Penting: “Pertama” adalah pengecualian, bukan “kesatu”.
- Contoh Ayat:
- Ahmad mendapat tempat pertama dalam acara larian itu.
- Rumahnya ialah rumah yang ketiga di barisan itu.
- Ini merupakan kali kelima saya melawat Tawau.
Hubungan dengan Penjodoh Bilangan
Kata Bilangan (terutamanya Kata Bilangan Tentu) sangat berkait rapat dengan Penjodoh Bilangan. Penjodoh bilangan ialah perkataan yang digunakan bersama kata bilangan untuk membilang kata nama.
Formula Asas: Kata Bilangan + Penjodoh Bilangan + Kata Nama
Contoh Umum:
| Penjodoh Bilangan | Kegunaan | Contoh Ayat |
| orang | Untuk manusia | Dua orang polis |
| ekor | Untuk haiwan | Lima ekor kambing |
| buah | Untuk benda besar/padu (bangunan, kereta, meja) | Sebuah buah rumah |
| biji | Untuk buah-buahan & benda kecil/bulat | Tiga biji epal |
| helai | Untuk benda nipis & lebar (kertas, daun, baju) | Sehelai kertas |
| batang | Untuk benda panjang & lurus (pen, sungai, pokok) | Sebatang pen |
| bilah | Untuk benda tajam (pisau, parang, keris) | Sebilah pisau |
Nota lain:
Kesimpulan
Pemahaman yang jelas tentang keenam-enam jenis Kata Bilangan dan penggunaannya bersama Penjodoh Bilangan akan membantu dalam membina ayat yang gramatis dan tepat dari segi makna. Gunakan nota ini sebagai panduan untuk mengukuhkan lagi penguasaan tatabahasa Bahasa Melayu anda.