Perlembagaan Malayan Union merupakan satu bentuk pentadbiran yang diperkenalkan oleh British selepas tamatnya Perang Dunia Kedua. Ia mempunyai beberapa ciri utama yang mengubah secara drastik status Negeri-negeri Melayu.
1. Penyatuan Semua Negeri (Kesatuan)
- Semua Negeri-negeri Melayu Bersekutu (Perak, Selangor, Negeri Sembilan, Pahang), Negeri-negeri Melayu Tidak Bersekutu (Kedah, Perlis, Kelantan, Terengganu, Johor) dan dua Negeri Selat (Pulau Pinang dan Melaka) disatukan di bawah satu unit pentadbiran.
- Singapura diasingkan dan dijadikan sebagai tanah jajahan mahkota British yang berasingan.
2. Ketua Kerajaan: Gabenor British
- Malayan Union diketuai oleh seorang Gabenor British yang dilantik oleh Raja England.
- Gabenor ini mempunyai kuasa penuh dalam pemerintahan dan pentadbiran, menandakan hilangnya kuasa dan kedaulatan Raja-raja Melayu.
3. Kedaulatan Raja-Raja Melayu Dihapuskan
- Raja-raja Melayu hanya menjadi ahli dalam Majlis Raja-Raja Melayu (Majlis Sultan-Sultan).
- Majlis ini hanya berfungsi sebagai penasihat kepada Gabenor dan hanya mempunyai kuasa dalam membincangkan soal agama Islam dan adat istiadat Melayu.
- Kuasa sebenar Raja-raja sebagai pemerintah negeri telah terhapus.
4. Kewarganegaraan Sama Rata (Prinsip Jus Soli)
- Prinsip kerakyatan berdasarkan Jus Soli (hak kerakyatan berdasarkan tempat lahir) diperkenalkan.
- Ini bermakna, semua orang yang dilahirkan di Malayan Union dan Singapura akan diberikan kewarganegaraan secara automatik.
- Syarat kerakyatan yang longgar ini juga diberikan kepada imigran yang telah bermastautin selama 10 tahun daripada 15 tahun sebelum 15 Februari 1942.
- Kewarganegaraan ini memberikan hak yang sama kepada semua warganegara tanpa mengira bangsa dan keturunan, yang dilihat mengancam status quo dan hak keistimewaan orang Melayu.
5. Penubuhan Majlis Eksekutif dan Majlis Undangan
- Gabenor dibantu oleh sebuah Majlis Eksekutif dan Majlis Undangan Malayan Union dalam mentadbir.
- Ahli-ahli dalam majlis ini dilantik oleh Gabenor British.
Ciri-ciri ini telah mencetuskan penentangan hebat daripada orang Melayu kerana ia menghapuskan kedaulatan Raja-raja Melayu dan mengancam kedudukan istimewa orang Melayu sebagai penduduk peribumi. Penentangan inilah yang akhirnya membawa kepada pembubaran Malayan Union dan digantikan dengan Persekutuan Tanah Melayu 1948.